Szalony grecki karnawał czyli “apokries”
Niewielu obcokrajowców zdaje sobie sprawę, że Grecja hucznie obchodzi karnawał, znany lokalnie jako apokries lub apokria (gr. απόκριες, αποκριά). Dosłowne tłumaczenie tego terminu oznacza "odchodzenie od mięsa", czyli okres pożegnania się z mocno praktykowanym po Tsikonopempti (grecki odpowiednik Tłustego Czwartku) mięsożerstwem na trzy tygodnie przed nadejściem Wielkiego Postu, restrykcyjnie obchodzonego przez większość Greków.
Karnawał w Grecji nie ma ustalonej daty, ale zazwyczaj ma miejsce w lutym, choć czasem może rozpocząć się nawet pod koniec stycznia lub trwać do połowy marca. Jednak zawsze kończy się przed równonocą wiosenną, czyli przed oficjalnym rozpoczęciem kalendarzowej wiosny, która przypada 21 marca.
Jak świętują karnawał Grecy?
Chyba najciekawszym elementem greckiego karnawału jest fakt, że niemal każdy region, miasto i wieś zachowały swoje unikalne tradycje i zwyczaje, które sięgają daleko w przeszłość. Podczas organizowanych na terenie całej Grecji parad przebierańcy wcielają się w postacie z mitologii, historii czy nawet z kreskówek, tańcząc i śpiewając przy radosnym rytmie karnawałowych dźwięków. Muzyka, taniec i radość napełniają ulice Grecji, przyciągając mieszkańców oraz turystów z różnych zakątków kraju. Dodatkowo, w trakcie Apokries, praktykuje się także różnorodne interesujące tradycje kulinarne, głównie oparte na potrawach mięsnych.
Podczas karnawału jednym z najbardziej znanych tradycyjnych zwyczajów karnawałowych popularnych na terenie całej Grecji jest „gaitanaki" (gr. γαϊτανάκι), czyli specjalny taniec, który wykonuje się z udziałem trzynastu osób. Podczas tańca jedna z osób trzyma wysoki słup, do którego przymocowanych jest 12 kolorowych wstążek zwanych „gaitanami”, które symbolizują dwanaście pór roku. Kiedy jeden z tancerzy otrzymuje sygnał, pozostałych dwunastu bierze po jednej wstążce i tańczą w parach wokół słupa, wymieniając się partnerami jednocześnie owijając wstążki wokół słupa. W ten sposób na słupie tworzy się kolorowy wzór. Taniec kończy gdy wstążki zostaną w całości zaplecione wokół słupa a tancerze znajda się już zupełnie blisko słupa.
Jak wygląda karnawał w różnych regionach Grecji?
Poniżej przedstawiamy kilka ciekawych propozycji obchodów greckiego karnawału, które odbywają się w różnych regionach kraju.
Patra
Miasto Patras (gr. Πάτρα), położone jest na północnym wybrzeżu Peloponezu, słynie z organizacji największego w całej Grecji karnawału. Świętowanie rozpoczyna się już około 17 stycznia i trwa aż do Czystego Poniedziałku, osiągając swój szczyt w ostatni weekend karnawału. Wtedy to, w ostatnią sobotę odbywa się nocna parada, natomiast w niedzielę ma miejsce spektakularna parada barwnych wozów oraz tańczących przebierańców połączonych w grupy.
W ostatni weekend karnawału ulice Patry tętnią życiem, tańcami ulicznymi a nawet poszukiwaniami skarbów a wszystko przy to przy akompaniamencie lokalnego słodkiego czerwonego wina zwanego mavrodafni (gr. μαυροδάφνη). Kulminacją karnawałowych szaleństw w Patrze, jest symboliczne spalenie króla karnawału na nabrzeżu ulicy Agios Nikolaos, w północnej części portu.
Ksanti
Jednak grecki karnawał to nie tylko Patras. Co roku, w ostatnią niedzielę przed zakończeniem karnawału, greckie miasto Ksanti (gr. Ξάνθη) organizuje ceremonię znaną jako palenie Tzatosa na moście nad rzeką Kosynthos. Tzaros, to ludzka figura umieszczona na stosie słomy, która symbolizuje zło i jej palenie ma w celu jego odpędzenie. Zwyczaj ten przetrwał przez lata, przywieziony został do Grecji przez uchodźców z Samakov we Wschodniej Tracji.
Galaxidi
W miasteczku Galaxidi (gr. Γαλαξίδι) podczas karnawału odbywa się tradycyjna wojna na mąkę, której tradycja sięga aż 1801 roku. W tamtych czasach, mimo tureckiej okupacji, lokalni mieszkańcy świętowali karnawał w damskich i męskich kręgach. Wszyscy nosili maski lub malowali twarze węglem bądź kolorowymi barwnikami. Dzisiaj w mącznej bitwie bierze udział każdy, bez względu na wiek!
Jannina
Także miasto Jannina (gr. Ιωάννινα) znane jest z ciekawych tradycji związanych ze świętowaniem karnawału. I tak, w ostatnią niedzielę przed rozpoczęciem Wielkiego Postu zapalane są „tzamales” czyli w lokalnym dialekcie duże ogniska. Wokół nich organizowane są przeróżne zabawy z tańcem, lokalnym jedzeniem czyli głównie fasoladą oraz dużą ilością wina, które trwają aż do samego świtu. Praktyka ta sięga XIX wieku i postrzegana jest jako oczyszczający obrzęd, symbolicznie zwiastujący nadejście wiosny.
Skopelos
Także na greckich wyspach obchody karnawału mają swoją unikalną tradycję. Przykładowo, na wyspie Skopelos (gr.Σκόπελος), w ostatnią niedzielę karnawału mężczyźni przebrani w charakterystyczne lokalne stroje trzymają w rękach tratwę wykonaną z trzciny i drewna, zwanej po grecku 'Trata' (gr. τράτα). Zwyczaj ten odnosi się do korsarzy, którzy w dawnych czasach plądrowali wyspy Egejskie siejąc strach i grozę wśród lokalnych mieszkańców.
Dziś, przebierańcy przemierzają całe miasto tańcząc i śpiewając obsceniczne piosenki, rzucając sieci na przechodniów. Wszyscy śpiewają, tańczą i piją w rytm karnawałowych dźwięków. Parada kończy się po zmierzchu na plaży, gdzie następuję symboliczne zatopienie tratwy w morzu.
Amorgos
Z koleji na wyspie Amorgos (gr. Αμοργος), podobnie jak na Serifos (gr. Σέριφος) ożywa zwyczaj kapitana zwanego po grecku „kapetaniosem” (gr. καπετάνιος). W ostatnią niedzielę karnawału młodzi mężczyźni ubrani w kapelusze z ozdobnymi wstęgami, spodnie z paskiem w talii oraz tradycyjne kamizelki, udają się do wybranego kościoła w towarzystwie grupy muzyków, którzy grają i śpiewają lokalne pieśni.
Zakynthos
Na wyspie Zakynthos (gr. Ζάκυνθος) co roku wybierany jest przewodnik karnawału, który przemierza wyspę, ogłaszając wszystkim program nadchodzących wydarzeń karnawałowych. W tym czasie organizowane są różnego rodzaju tańce, parady i inne wydarzenia karnawałowe. W niedzielę przed Wielkim Postem odbywa się największa parada karnawałowa na wyspie, w której biorą udział ustrojone wozy i barwni przebierańcy. Między innymi, organizowany jest też tzw. „pogrzeb maski” w którym rolę zmarłego odgrywa karnawał, zaś pozostali uczestnicy są jego smutnymi krewnymi.
Innym popularnym wydarzeniem na Zakynthos jest "Wenecki Ślub w Zante", który sięga czasów weneckiej okupacji na Wyspach Jońskich. Od 2004 roku setki mieszkańców Zakynthos co roku przebierają się w piękne arystokratyczne stroje z XVI wieku, aby odgrywać tę ceremonię ślubną.
Kastoria
W innym greckim mieście o nazwie Kastoria (gr. Καστοριά), w ostatnią niedzielę karnawału, w centralnych punktach miasta i sąsiednich wioskach, zgodnie z przedchrześcijańskim zwyczajem znanym jako "boubounes", rozpalane są wielkie ogniska. Zgromadzeni wokół płonących ognisk biesiadnicy piją i jedzą potrawy karnawałowe w akompaniamencie regionalnych dźwięków. Przesad głosi, że kiedy ognisko gaśnie zabiera ze sobą złe duchy niosąc oczyszczenie się przed rozpoczęciem Wielkiego Postu.
W domach natomiast zachował się inny zwyczaj zwany"chaskari" wedle którego po wieczornym posiłku wszyscy bawią się próbując złapać w otwarte usta ugotowane jajko. Jajko podaje im się za pomocą drewnianej pałeczki i nitki. Symbolika ma związek ze Wielkim Postem.
I jak? Wiedzieliście, że w Grecji tak hucznie i ciekawie świruje się karnawał? Tak więc, jeśli kiedykolwiek znajdziecie się w Grecji podczas karnawału, przygotujcie się na niezapomniane przeżycia, pełne muzyki, tańca i radosnej celebracji życia!
Komentarze