Jeśli myślicie, że Wielkanoc to tylko koszyczek ze święconką i we wszystkich krajach wygląda to podobnie, to grecka Pascha (Πάσχα) może Was naprawdę zaskoczyć. Dla Greków to święto nad świętami. Mówi się tu, że Pascha to nie wydarzenie, to przeżycie.

Wszystko zaczyna się tydzień wcześniej, w Megali Evdomada (Μεγάλη Εβδομάδα), czyli Wielkim Tygodniu. To sześć wyjątkowych dni, które prowadzą do Zmartwychwstania. Sześć dni wyciszenia, zapachów, rytuałów i niemalże żywych wspomnień z dzieciństwa każdego Greka.

Jeśli planujecie więc podróż do Grecji wiosną, Wielki Tydzień to idealny moment, by zobaczyć ten kraj od zupełnie innej strony. Tu nie znajdziecie komercji typowej dla turystyki. Znajdziecie za to prawdziwe greckie tradycje, które pozostaną z Wami nadal po powrocie do domu.

powiązany artykuł

Wielkanoc w Grecji 2025: powody, dla których warto tam być

Co dzieje się w Grecji podczas Wielkiego Tygodnia?

Wielki Poniedziałek

Wszystko zaczyna się w Wielki Poniedziałek. Grecy porządkują domy i podwórka, na wsiach w tradycyjnych greckich domach bieli się ściany wapnem, doniczki maluje na czerwono, a okiennice na niebiesko. To nie tylko wiosenne porządki, ale symbol duchowego oczyszczenia. Wielu Greków właśnie tego dnia zaczyna ścisły post, który potrwa aż do Wielkiej Soboty. W cerkwiach przez kolejne dni rozbrzmiewają piękne, poruszające nabożeństwa. Każdego wieczoru odbywają się liturgie, które prowadzą wiernych w głąb najważniejszych wydarzeń chrześcijaństwa.

Wielki Wtorek

We wtorek (i w środę też), rozbrzmiewa hymn (troparion) mniszki Kassiany, opowieść o skrusze i przebaczeniu. W wielu domach gospodynie zaczynają już robić wypieki świąteczne: koulourakia (maślane ciasteczka wielkanocne) i tsoureki, czyli pachnącą mahlepi słodką chałkę.

Wielka Środa

To kolejny dzień modlitwy i skupienia w cerkwiach. W niektórych regionach Grecji kobiety przynoszą na nabożeństwo miskę z mąką, w której umieszczają trzy zapalone świece. Mąka towarzyszy im przez całą liturgię, a po powrocie do domu zostaje wykorzystana do wypieku wielkanocnych ciastek.

Dawniej w Atenach ten zwyczaj miał jeszcze głębszy wymiar. Z zebranej w ten sposób mąki przygotowywano ciasto bez użycia zakwasu. Kapłan błogosławił je, dotykając krzyżem, często zawierającym relikwię Świętego Drzewa. Wierzono, że to właśnie ten gest sprawia, iż ciasto samo rośnie. Tak powstawał zaczyn, który wykorzystywano później do wypieków przez cały rok.

Wielki Czwartek

W cerkwiach wspominana jest Ostatnia Wieczerza, moment, w którym Chrystus dzieli się chlebem i winem z apostołami, ustanawiając sakrament Eucharystii. Wieczorem wierni uczestniczą w uroczystej liturgii, podczas której czytane są fragmenty Dwunastu Ewangelii, a przez świątynię niesiony jest krzyż z wizerunkiem ukrzyżowanego Jezusa. Za to w domach właśnie w czwartek maluje się jajka, zawsze na czerwono. Czerwień symbolizuje krew Chrystusa, ale też zwycięstwo życia nad śmiercią i nadzieję nowego początku.  W kuchni unosi się zapach świeżo pieczonego tsoureki.

Ale ten dzień ma też swoje wyraźne zasady. Według tradycji Wielki Czwartek to czas całkowitego skupienia na duchowym wymiarze świąt - nie wolno prać, wieszać prania ani sprzątać. Żadne porządki, żadne obowiązki domowe. Teraz czas przygotować się wewnętrznie.

powiązany artykuł

Wielkanoc w Grecji: dlaczego Grecy malują jajka na czerwono

Wielki Piątek

W Wielki Piątek Grecja pogrąża się w żałobie. Dzwony biją wolno i nisko, a w cerkwiach wystawiane jest epitafium – symboliczny grób Chrystusa, przyozdobiony kwiatami. Wieczorem rozpoczyna się procesja. Ulice wypełniają się światłem świec i zapachem kadzidła. Wierni idą w ciszy, niosąc modlitwy i skupienie. To jeden z najbardziej wzruszających momentów całego tygodnia. Tego dnia obowiązuje bardzo surowy post. W wielu domach serwuje się jedynie zupę z tahini, a niektórzy piją tylko kilka kropel octu na pamiątkę ukrzyżowania.

powiązany artykuł

Wielki Piątek w Grecji: tradycje i zwyczaje

Wielka Sobota

W sobotę wieczorem, tuż przed północą, w cerkwiach gasną światła, a wierni gromadzą się na najważniejszej liturgii roku. Kapłan wnosi Święty Ogień, przywieziony z Jerozolimy, i ogłasza Zmartwychwstanie Chrystusa słowami: „Χριστός Ανέστη!” (Chrystus zmartwychwstał!). Od jednej świecy do kolejnej płomień przenosi się wśród zebranych, rozświetlając cerkwie i place.

Po nabożeństwie wierni wracają do domów, albo udają się do tawerny, gdzie spożywają pierwszy posiłek po zakończeniu postu, tradycyjną zupę magiritsa, przygotowywaną z podrobów jagnięcych, z dodatkiem koperku, cytryny i mięty.

powiązany artykuł

Wielkanoc w Grecji: czyli jak Grecy obchodzą Wielką Sobotę

Niedziela Wielkanocna

Niedziela to zwieńczenie całego Wielkiego Tygodnia, dzień greckiej Paschy, pełen radości, wspólnych spotkań i tradycyjnego ucztowania. Już od rana w powietrzu unosi się zapach pieczonego jagnięcia, a stoły zapełniają się świątecznymi potrawami. Rodziny gromadzą się razem, dzieci bawią się w stukanie czerwonymi jajkami, a dorośli świętują w serdecznej atmosferze - bez pośpiechu, z uśmiechem i poczuciem wspólnoty. Przy dźwiękach tradycyjnej greckiej muzyki, toczą się długie, rodzinne biesiady - pełne śmiechu i wspólnego świętowania życia.

Dlaczego warto zobaczyć to na własne oczy?

Jak widać, Wielki Tydzień w Grecji to znacznie więcej niż tylko ciąg religijnych obrzędów. To czas, który dotyka emocji, budzi zmysły i zostaje w pamięci na długo. Jeśli szukacie podróży, która będzie czymś więcej niż kolejnym punktem na mapie - rozważcie wyjazd właśnie w tym czasie.

Od malowniczych wiosek na Krecie, przez zaciszne klasztory w górach Epiru, po wyspy takie jak Hydra, Paros, Tinos czy zielona Korfu - wszędzie Wielki Tydzień ma nieco inny rytm, inne akcenty. Ale jedno pozostaje niezmienne: to naprawdę wyjątkowy czas. 

Kilka praktycznych wskazówek:

• Uczestniczcie w procesji z epitafium - to jedno z najbardziej przejmujących doświadczeń, nawet jeśli nie jesteście osobami religijnymi.

• Nie bójcie się odwiedzać cerkwi. Są otwarte dla wszystkich, także dla tych, którzy przychodzą z ciekawości. Wystarczy odrobina szacunku: odpowiedni strój i zachowanie. Nie musicie znać języka ani liturgii, ważne, by być obecnym i chłonąć atmosferę. To doświadczenie, które potrafi poruszyć.

• Koniecznie spróbujcie tsoureki i magiritsa - to smaki, które są wielce charakterystyczne dla greckiej Paschy.

• Zarezerwujcie nocleg z wyprzedzeniem, wiele greckich rodzin wraca wtedy do rodzinnych miejscowości, więc obłożenie w całej Grecji jest duże.

• Weźcie udział w liturgii Zmartwychwstania, ta mnogość światełek to chwila, która potrafi wzruszyć, nawet jeśli nie znacie języka.

powiązany artykuł

Strój obowiązujący w greckich kościołach i klasztorach: co wypada, a czego unikać?