Dawanie napiwków znane w Grecji jako 'filodorima' (φιλοδώρημα), ma swoją długą historię i jest tak naprawdę głęboko zakorzenione w tradycji greckiej gościnności - zwanej  lokalnie 'filoksenia' (φιλοξενία).

Samo słowo "filodorima" składa się z dwóch elementów: "filos" (φίλος) oraz "dorima" (δώρημα). "Filos" oznacza "przyjaciel" natomiast "dorima" pochodzi od słowa "doron" (δώρον), które znaczy "dar" "prezent" lub "podarunek". Razem, "φιλοδώρημα" można przetłumaczyć jako "życzliwy dar" lub "przyjacielski prezent". Jest to wyraz wdzięczności, często przekazywany w Grecji w formie napiwku, dawanego za dobrą obsługę. 

Natomiast ściśle powiązane z nim słowo "filoksenia" (φιλοξενία) składa się ze słów: "filos" (φίλος) oraz "ksenos" (ξένος), co w wolnym tłumaczeniu oznacza "obcy", "gość". "Filoksenia" oznacza zatem  "gościnność". Jest to pojęcie bardzo bliskie greckiej kulturze, odnoszące się do życzliwego i serdecznego przyjmowania gości, traktowania ich z najwyższym szacunkiem i troską.

A wszystko zaczęło się od tego, że w starożytnej Grecji wierzono, że gościnność była nie tylko moralnym obowiązkiem, ale także ważnym elementem religijnym. Grecy wierzyli, że bogowie mogą podróżować incognito jako zwykli ludzie, dlatego każdego gościa należało traktować z najwyższym szacunkiem i życzliwością.

Zarys historyczny dawania napiwków w Grecji

Jak już wcześniej zostało wspomniane, gościnność wśród starożytnych Greków uważana była za święty obowiązek każdego ceniącego się osobnika. Grecy wierzyli bowiem, że sami bogowie, tacy jak Zeus Xenios, czyli Zeus Opiekun Gości (Ξένιος Ζευς), czuwali nad przestrzeganiem zasad gościnności, chroniąc przy tym osoby podróżujące. Właściciele domów byli więc zobowiązani do przyjmowania gości z otwartymi ramionami, oferując im jedzenie i schronienie. Choć formalny koncept napiwków nie istniał, drobne prezenty były wyrazem wdzięczności i szacunku.

W średniowieczu i okresie Bizancjum zasady gościnności powoli ewoluowały, ale nadal odgrywały one kluczową rolę w społeczeństwie. Podróżujący mnisi i pielgrzymi byli często przyjmowani przez lokalne społeczności, a goście obdarowywali gospodarzy drobnymi upominkami w dowód wdzięczności. W tym okresie kultura napiwków zaczęła przybierać bardziej formalne kształty.

W czasach nowożytnych, szczególnie w okresie osmańskim, kultura dawania napiwków stała się trochę bardziej rozpowszechniona. Grecy, zarówno w miastach, jak i na wsiach, zaczęli przyjmować zwyczaj dawania drobnych sum pieniędzy jako wyraz wdzięczności za usługi, a także jako sposób na zapewnienie sobie lepszej obsługi w przyszłości.

powiązany artykuł

Wszystko, co należy wiedzieć o walucie, bankach i kantorach w Grecji: podstawowy przewodnik dla turystów

Jak jest dzisiaj?

Bardzo różnie. Na pewno dawanie napiwków jest stałym elementem ściśle powiązanym z turystyką. Część osób chętnie daje napiwki, a część nie. Wbrew powszechnym opiniom, napiwki w Grecji nie są jednak automatycznie wliczane w cenę usługi, co daje klientom swobodę decyzji, czy chcą dodatkowo wynagrodzić obsługę, czy też nie. 

Choć napiwki nie są obowiązkowe, Grecy pracujący w sektorze usługowym postrzegają je jako gest wdzięczności i szacunku. Warto również dodać, że zasady te mogą się różnić w zależności od regionu i specyfiki danego miejsca, ale ogólnie są dość klarowne. 

powiązany artykuł

Podróż do Grecji: 40 greckich zwrotów, które warto znać wybierając się na wakacje

Gdzie można zostawić napiwek?

Napiwki są mile widziane w wielu sytuacjach. Tawerny, restauracje, kawiarnie i hotele to główne miejsca, gdzie można zostawić napiwek, ale lista na tym się nie kończy. Taksówkarze, przewodnicy oraz pracownicy punktów usługowych, takich jak fryzjerzy czy pracownicy/ce salonów manicure, również docenią chociaż drobny gest. W punktach usługowych często wrzuca się napiwek do pojemnika z imieniem obsługującej osoby. Napiwki lepiej dawać w gotówce.

W greckich restauracjach i kawiarniach napiwek w wysokości 5-10% jest mile widziany, ale nie jest obowiązkowy. W niektórych lokalach praktykuje się zaokrąglanie rachunku, co również jest akceptowane. W kawiarniach napiwki są często dzielone po zakończeniu pracy pomiędzy wszystkich pracowników, także tych nie mających bezpośredniej styczności z klientem.

Jak to wygląda w praktyce?

• Restauracje i tawerny: Po zjedzeniu smacznego posiłku można zaokrąglić rachunek w górę lub dodać 5-10% jako napiwek.
• Kawiarnie: Po wypiciu kawy można zostawić drobną kwotę na stoliku. W kawiarniach napiwki są często dzielone po równo między pracowników. Płacąc można zaokrąglić kwotę.
• Taksówki: Jeśli taksówkarz był pomocny i uprzejmy, tutaj również można zaokrąglić rachunek lub dodać kilka euro.
• Hotele: Obsługa hotelowa, jak np. bagażowi czy sprzątaczki, doceni drobny napiwek za dobrą obsługę.W luksusowych i drogich hotelach czy restauracjach mogą istnieć wyższe oczekiwania co do napiwków. W takich miejscach 10% lub nawet więcej może być bardziej odpowiednie, choć nadal nie jest to obowiązkowe.

Dawanie napiwków w Grecji pozostaje kwestią indywidualną. Klienci mają pełną swobodę w decydowaniu, czy chcą wynagrodzić obsługę, czy nie. Napiwki nie są wliczane w cenę, a ich pozostawienie zależy wyłącznie od indywidualnej oceny jakości obsługi. Ta elastyczność sprawia, że napiwki w Grecji są bardziej wyrazem wdzięczności niż obowiązkiem.

powiązany artykuł

Podstawowe gesty i zachowania, które warto poznać przed podróżą do Grecji