Grecja najczęściej kojarzy się z wakacyjnym słońcem i pięknym, błękitnym morzem. I słusznie! Jednak jeśli zdecydujecie się odwiedzić ten kraj zimą, możecie być mile zaskoczeni. Grecja w okresie świątecznym kryje w sobie różnorodne tradycje i zwyczaje, które różnią się od tych, które znamy z Polski. Poznajcie 6 ciekawych, greckich zwyczajów bożonarodzeniowych i noworocznych, które ukazują niezwykłą kulturę tego kraju, i przekonają się, że Grecja zimą może zaskoczyć.

1. Statek zamiast choinki 

W Polsce choinka jest symbolem świąt, jednak w Grecji nie zawsze tak było. Tradycyjnie Grecy ozdabiali... statki (καραβάκι). Szczególnie w nadmorskich regionach były one popularnym symbolem, odzwierciedlającym związek kraju z morzem, a także nadzieję na pomyślność w nadchodzącym roku. W domach i na placach dekorowano modele statków, które ozdabiano światłami i wstążkami. Dzieci podczas kolędowania nosiły ze sobą miniaturowe wersje statków, a gospodynie wypełniały je słodyczami. Choinka stała się popularna dopiero w XIX wieku, za czasów króla Ottona, ale w wielu regionach tradycja ozdabiania statków przetrwała do dziś.

2. Rozbijanie granatu na Nowy Rok 

Rozbijanie granatu (σπάσιμο του ροδιού) to jedna z najbardziej symbolicznych tradycji noworocznych w Grecji. W momencie, gdy zegar wybija północ, głowa rodziny lub gospodarz domu rozbija granat o próg. Rozsypujące się na podłodze ziarna symbolizują szczęście, obfitość i urodzaj, który ma przynieść nadchodzący rok. Im więcej ziaren rozsypie się po podłodze, tym lepszy rok czeka domowników. Granat jest również często dekoracyjnie wykorzystywany w greckich domach podczas świąt, stanowiąc ozdobę symbolizującą pomyślność.

3. Christopsomo – „chleb Chrystusa” 

Wigilijne przygotowania w najbardziej tradycyjnych greckich domach obejmują wypiek Christopsomo (Χριστόψωμο), czyli „chleba Chrystusa”. Jest to specjalny bochenek pieczony wyłącznie na święta, który symbolizuje narodziny Chrystusa i dobrobyt dla rodziny. Chleb zdobiony jest krzyżem wykonanym z ciasta, a także innymi wzorami, które nawiązują do religijnych symboli lub życia codziennego rodziny, np. winorośli, zwierząt czy narzędzi pracy. 

4. Vasilopita: świąteczne ciasto z monetą 

Na Nowy Rok w Grecji nie może zabraknąć Vasilopity (βασιλόπιτα) – ciasta, w którym ukrywa się monetę, czyli tzw. flouri. Historia tego zwyczaju sięga czasów św. Bazylego, który według legendy ukrył monety w pieczywie, aby dyskretnie rozdać je potrzebującym. Dziś tradycja ma charakter noworocznej zabawy. Ciasto kroi się w obecności całej rodziny, a osoba, która znajdzie w swoim kawałku monetę, ma mieć szczęście przez cały rok. Podczas krojenia ciasta, oprócz porcji dla członków rodziny, tradycyjnie odkrawa się symboliczne kawałki. Pierwszy kawałek przeznaczony jest dla Chrystusa a drugi dla Matki Bożej. Kolejne porcje można odkroić dla domu, ubogich, a także gości i wszystkich obecnych. 

Vasilopita może przybierać różne formy – od słodkiego ciasta drożdżowego z dodatkiem miodu i pomarańczy po bardziej wytrawne wersje, w zależności od regionu Grecji. Krojeniu ciasta towarzyszą radosne emocje, serdeczne życzenia oraz nadzieja na szczęście, które ma przynieść osoba znajdująca monetę.

5. Talizman na szczęście: gouri 

W Grecji bardzo popularnym zwyczajem noworocznym jest wręczanie lub kupowanie gouri (γούρι), czyli talizmanu na szczęście. Może on przybierać różne formy – od breloczków i zawieszek po ozdoby w kształcie oka (mati), podków czy symbolicznych kluczy. Gouri wręcza się jako prezent bliskim, aby zapewnić im szczęście, pomyślność i ochronę w nadchodzącym roku. Talizmany często zawierają rok, który właśnie się rozpoczyna, i są dostępne w różnych formach – od ręcznie robionych po nowoczesne interpretacje. 

6. Świąteczne słodkości: melomakarona, kourabiedes i diples 

Święta w Grecji nie mogą się obyć bez tradycyjnych słodkości, które goszczą na stołach w niemal każdym domu. Melomakarona (μελομακάρονα) to miodowe ciasteczka o korzennym smaku, przygotowywane z oliwy, mąki, pomarańczy i przypraw takich jak cynamon oraz goździki. Po upieczeniu zanurza się je w syropie z miodu i posypuje orzechami włoskimi. 

Kourabiedes (κουραμπιέδες) to kruche ciasteczka z migdałami, obficie posypane cukrem pudrem. Ich delikatna struktura i maślany smak czynią je obowiązkowym przysmakiem na świątecznym stole. Diples (δίπλες) to smażone na złoty kolor cienkie płaty ciasta, zwijane w rulony lub składane w fantazyjne kształty, zanurzane w miodzie i posypywane orzechami. Każdy z tych deserów dodaje greckim świętom wyjątkowego smaku i atmosfery.

Choć w Grecji to Wielkanoc, czyli Pascha, jest najważniejszym i najhuczniej obchodzonym świętem, Boże Narodzenie również ma swój niepowtarzalny urok. Bogactwo ciekawych tradycji i zapachy świątecznych słodkości sprawiają, że ten czas jest szczególny. A może już mieliście okazję odwiedzić Grecję w tym magicznym okresie i doświadczyć tych niezwykłych zwyczajów? Jeśli tak, co Was najbardziej zachwyciło? 

powiązany artykuł

Wielkanoc w Grecji 2025: powody, dla których warto tam być